Τι θα άλλαζε; Τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που δεν επιτρέπουν στους εκπαιδευτικούς να ασκήσουν το έργο τους χωρίς εμπόδια. Τι θα δεν πρόφτασε να γίνει; Οι δρομολογημένες ρυθμίσεις για μαζικές επιμορφώσεις, βελτιώσεις στη φοιτητική μέριμνα και τα νέα βιβλία στα σχολεία.
Εκτίμησε ότι η διαφορά με τη ΝΔ μπορεί να είναι αναστρέψιμη στις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου, υπογραμμίζοντας, πάντως, πως η απογοήτευση των πολιτών θα πρέπει να οδηγήσει σε μια αυτοκριτική που δεν θα «χαϊδεύει» αυτιά, αλλά που θα ενσωματωθεί στις μελλοντικές πρακτικές του ΣΥΡΙΖΑ.
Ακολουθεί η πλήρης συνέντευξη
- Ως υπουργός Παιδείας, για ποιες νομοθετικές ρυθμίσεις/πρωτοβουλίες είστε υπερήφανος;
Έχει σημασία να κατανοηθεί ότι όσα καταφέραμε τα καταφέραμε σε ένα εξαιρετικά πιεστικό πλαίσιο της επιτροπείας, με τους θεσμούς να έρχονται και να επανέρχονται με ακατανόητης σκληρότητας αιτήματα: διευθυντές-μάνατζερ στα σχολεία, voucher, αύξηση των ωρών διδασκαλίας των εκπαιδευτικών, εφαρμογή του τιμωρητικού ΠΔ 152 σχετικά με την αξιολόγηση, ελεύθερα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά ακόμη και στα προπτυχιακά, άρνηση μόνιμων διορισμών και πολλά άλλα. Με επιχειρήματα και σχέδιο δεν υποχωρήσαμε σε κανένα από όλα αυτά. Προχωρήσαμε μεταρρυθμίσεις σε ένα ευρύ φάσμα της εκπαίδευσης.
Ένα αίτημα δεκαετιών όπως η υποχρεωτική δίχρονη προσχολική εκπαίδευση έγινε πραγματικότητα. Καταφέραμε και αντιμετωπίσαμε το πρόβλημα της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων με έναν παιδαγωγικά πρόσφορο τρόπο. Στην Ειδική Αγωγή δώσαμε μία πρωτοφανή ώθηση και υπάρχει μια εντελώς νέα κατάσταση. Διαμορφώσαμε μία νέα αρχιτεκτονική στα Πανεπιστήμια με νέα Τμήματα, συνέργειες με τα ΤΕΙ, Πανεπιστημιακά Ερευνητικά Κέντρα και διετή προγράμματα σπουδών για αποφοίτους των ΕΠΑΛ και παροχή επαγγελματικών πιστοποιητικών ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Σίγουρα τα Επαγγελματικά Λύκεια αναβαθμίστηκαν μετά από τις πολλές παρεμβάσεις μας.
Όπως γνωρίζετε η Γ’ Λυκείου υπάρχει μόνον στα χαρτιά, έχει ακυρωθεί πλήρως ο ρόλος της παρά τις φιλότιμες προσπάθειες πολλών εκπαιδευτικών. Επανακαθορίζουμε τον ρόλο της Γ’ Λυκείου ως μιας τάξης ανάμεσα στο τέλος των εγκύκλειων σπουδών και το πανεπιστήμιο, άρα με κυρίαρχο ρόλο την προετοιμασία των παιδιών για το πανεπιστήμιο. Την προετοιμασία, όμως, από έναν θεσμό που παρέχει μόρφωση και όχι αποκλειστικά τεχνικές για «επιτυχία» στις εξετάσεις. Προτείναμε ένα σύστημα που για πρώτη φορά δίνει τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στα Πανεπιστήμια με μόνον το απολυτήριο, και για το οποίο νομοθετήσαμε τρόπους αναβάθμισης του. Βέβαια, η επιτυχία όσων έχουμε νομοθετήσει για την Γ” Λυκείου εξαρτάται εν πολλοίς και από αλλαγές νοοτροπιών, από την βαθμιαία αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο δημόσιο σχολείο.
Κάναμε τεράστιες προσπάθειες να κατοχυρώσουμε τα εργασιακά δικαιώματα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και όσων εργάζονται στα φροντιστήρια. Τέλος θεωρώ εξαιρετικά σημαντική την δέσμευση μέσα από Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου για 10.500 διορισμούς μόνιμων εκπαιδευτικών στην εκπαίδευση για το 2010 και 2021 που έλαβε η κυβέρνησή μας, επιπλέον των 4.500 μόνιμων διορισμών στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση για την νέα σχολική χρονιά.
Υπάρχουν και πολλά που δεν προφτάσαμε να κάνουμε: μαζικές επιμορφώσεις, για αυτό και έχουμε ιδρύσει το Εθνικό Κέντρο Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών που θα αρχίσει να λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο του 2019. Παρά τις βελτιώσεις, έχουμε να κάνουμε πολλά ακόμη για τη φοιτητική μέριμνα για την οποία ολοκληρώνουμε ένα πενταετές σχέδιο. Νέα βιβλία στα σχολεία που δρομολογούμε από το 2020. Και είμαι σίγουρος ότι είχαμε αρκετές ακόμη ελλείψεις.
- Στη διάρκεια της θητείας σας θεωρείτε ότι αδικήσατε κάποιους; Τι θα αλλάζατε;
Είμαι σίγουρος ότι πολλοί αισθάνονται αδικημένοι παρά τις άπειρες φορές που προσπαθήσαμε να επιλύσουμε δύσκολα προβλήματα προσπαθώντας να μην αδικήσουμε κανέναν. Υπάρχει, όμως, και κάτι που θα πρέπει να μας απασχολήσει ως κοινωνία: Δεν είναι δυνατόν για ό,τι γίνεται να υπάρχουν μικρές ή και μεγάλες ομάδες πολιτών που να θεωρούν ότι αδικούνται και να δημιουργούν μία αντίδραση που κυριαρχεί στο δημόσιο λόγο και επισκιάζει τα όποια θετικά των ρυθμίσεων.
Δυστυχώς είμαστε μία συντεχνιοποιημένη κοινωνία, και η κάθε ομάδα σκέφτεται αποκλειστικά με όρους των δικών της συμφερόντων. Αυτό σε συνδυασμό με τα πολύ σοβαρά προβλήματα του συνδικαλιστικού κινήματος, με την πλήρη κομματικοποίηση του, με τις φοβίες του να αναγνωρίσει οτιδήποτε θετικό, με την πλήρη έλλειψη συγκεκριμένων προτάσεων παρά μόνον γενικόλογων αιτημάτων, αλλά και με την βαθμιαία απομαζικοποίηση του, δημιουργούν δυσκολίες στην οικοδόμηση συναινέσεων.
Τι θα άλλαζα; Θα άλλαζα όλες εκείνες τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που δεν επιτρέπουν σε όσους εκπαιδευτικούς ασκούν πραγματικά δημιουργικό κοινωνικό λειτούργημα (και είναι πολλοί αυτοί) να μπορούν να συνεχίσουν το έργο τους χωρίς εμπόδια.
- Διορισμοί στην εκπαίδευση μετά από 11 χρόνια αδιοριστίας. Προχωρήσατε τις διαδικασίες για την υλοποίηση των πρώτων 4.500 μόνιμων προσλήψεων στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση από τον Σεπτέμβριο και με βάση τον προγραμματισμό σας έπονται οι υπόλοιπες 10.500 έως το 2021 στη γενική εκπαίδευση. Πιστεύετε ότι διακυβεύεται η πραγματοποίηση των διορισμών αν βγει κυβέρνηση της ΝΔ;
Δεν μπορώ να αγνοήσω, ως ενδεικτικό των προθέσεων της Ν.Δ., τη δήλωση την επομένη κιόλας των ευρωεκλογών από τα χείλη του αντιπροέδρου της Ν.Δ. κ. Κ. Χατζηδάκη, ότι στο δημόσιο θα νομοθετήσουν το 1 προς 5 σε αντίθεση με εμάς που μετά από σκληρή διαπραγμάτευση καταφέραμε το 1 προς 1. Προσέξτε είπε στο «δημόσιο» ούτε καν στην εκπαίδευση!
Στην πολιτική κουλτούρα της Νέας Δημοκρατίας είναι οι απολύσεις, οι διαθεσιμότητες και γενικότερα η άκριτη συρρίκνωση του Δημοσίου και η εμπλοκή ιδιωτών σε δομές του, όπως στην υγεία και στην παιδεία. Δεν το κρύβουν. Είναι η πολιτική θέση τους. Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορώ να αποκλείσω τίποτα. Ακόμη και στην σαφή ερώτηση που τους έγινε δημόσια αν είναι υπέρ ή κατά των συγκεκριμένων διορισμών μόνιμων εκπαιδευτικών, η απάντηση της Ν.Δ. είναι σαφέστατη: δεν δεσμευόμαστε.
- Με το νέο μηχανογραφικό εγκαινιάζεται ο νέος ακαδημαϊκός χάρτης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Πολλοί σας κατηγορούν για κατάργηση των ΤΕΙ και υποβάθμιση της τεχνολογικής εκπαίδευσης. Ποιος ήταν ο στρατηγικός στόχος των συνεργιών;
Είναι τουλάχιστον υποκριτικά τα κροκοδείλια δάκρυα της αντιπολίτευσης για την τεχνολογική εκπαίδευση. Να θυμίσω σε όσους εσκεμμένα κάνουν ότι ξεχνούν, ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις ήταν εκείνες που ρήμαξαν την τεχνολογική εκπαίδευση εντάσσοντάς την σε ένα πολιτικό σύστημα διαπλοκής με κριτήρια μικροπολιτικά και συμφεροντολογικά. Ευτυχώς που υπήρχαν πολλοί διδάσκοντες και πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και σε πολλές περιπτώσεις κράτησαν ψηλά το εκπαιδευτικό επίπεδο των ΤΕΙ.
Οι συνέργειες που έγιναν είχαν καθαρά ακαδημαϊκά κριτήρια και κανείς από εμάς δεν υπέκυψε στις αδράνειες του παρελθόντος. Τα ΤΕΙ, όμως, ως διακριτή βαθμίδα της Ανώτατης Εκπαίδευσης έχουν κλείσει τον ιστορικό τους κύκλο. Μέσα από διαδικασίες όπου τα ίδια τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ για πρώτη φορά σχεδίασαν το μέλλον τους, συγκροτώντας ομάδες εργασίας με εκπροσώπους που που τα ίδια επέλεξαν, μας υπέδειξαν λύσεις. Είναι προτάσεις από τις οποίες προέκυψε η θεσμοθέτηση της νέας αρχιτεκνονικής των Πανεπιστημίων αφού ακολουθήσαμε κατά ένα τεράστιο ποσοτό τις προτάσεις των ομάδων εργασίας. Αυτή η διαδικασία ακολουθήθηκε για πρώτη φορά με τέτοια συνέπεια από το 1974.
- Ως προς τις αιτιάσεις περί υποβάθμισης της τεχνολογικής εκπαίδευσης;
Το επιχείρημα που ακούγεται κυρίως από τη αξιωματική αντιπολίτευση είναι ότι με την κατάργηση των ΤΕΙ καταστρέφεται η τεχνολογική εκπαίδευση. Το επιχείρημα βασίζεται στην εξής λογικοφανή συλλογιστική: τα ΤΕΙ αποτελούν αναβαθμισμένες Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, επομένως με την απορρόφησή τους από τα Πανεπιστήμια, πλήττεται σοβαρά η παραγωγική διαδικασία στη μεταποίηση ή σε άλλες βιομηχανικού τύπου δράσεις. Είναι όμως έτσι;
Τα ΤΕΙ από το 2001 είναι Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, άρα όχι Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης. Οι καθηγητές τους είναι στη μεγάλη τους πλειοψηφία κάτοχοι διδακτορικών τίτλων και διεξάγουν έρευνα υψηλού επιπέδου, παρόλο που δεν έχουν τη δυνατότητα να επιβλέψουν υποψήφιους διδάκτορες. Η αναβάθμιση του επιπέδου των ΤΕΙ είναι αποδεκτή και από τους πανεπιστημιακούς, δεδομένου ότι εδώ και πολλά χρόνια οι απόφοιτοι των ΤΕΙ γίνονται δεκτοί στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών πανεπιστημιακών Τμημάτων, τα τελευταία χρόνια καταγράφονται αρκετές συνέργειες σε κοινά Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών μεταξύ ΤΕΙ και Πανεπιστημίων, πολλοί καθηγητές των TEI συμμετείχαν σε τριμελείς επιτροπές διδακτορικών όπως και σε εκλεκτορικά σώματα για εκλογή καθηγητών Πανεπιστημίων.
Τι ήταν λοιπόν τα ΤΕΙ; Καταγράφτηκαν στη συνείδηση της κοινωνίας αλλά και της ακαδημαϊκής κοινότητας, ιδίως ορισμένων πανεπιστημιακών, ως Πανεπιστήμια δεύτερης κατηγορίας, μιας και δεν έχουν όλες τις θεσμικές δυνατότητες να αναπτυχθούν επιστημονικά, ακαδημαϊκά αλλά και οικονομικά, δεδομένου ότι ως πραγματικά Πανεπιστήμια θα είχαν τη δυνατότητα να προσελκύουν καλύτερους επιστήμονες και περισσότερους πόρους από ανταγωνιστικά Ευρωπαϊκά προγράμματα. Ιστορικά τα ΤΕΙ, σε σχέση με τα Πανεπιστήμια, έγιναν μη ελκυστικά για την πλειοψηφία των υποψηφίων, υποστελεχωμένα και τα Τμήματά τους ήταν δυσανάλογα υποβαθμισμένα στον τομέα των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων σε σύγκριση με τα ομοειδή ή ακόμα και συνώνυμα πανεπιστημιακά Τμήματα. Ως θεσμός λοιπόν, τα ΤΕΙ είχαν απωλέσει εδώ και δεκαετίες τη διακριτή τους ταυτότητα και για αυτό τον λόγο δεν ανταποκρινόνταν σε κοινωνικές ανάγκες.
Επιπλέον ο διαχωρισµός της επιστήµης από τις εφαρµογές και την τεχνολογία δεν απαντά σήµερα σε πραγµατικές επιστηµονικές και κοινωνικές ανάγκες. Συνεπώς η διαίρεση της Ανώτατης Εκπαίδευσης σε δύο διακριτούς κλάδους, με τον ένα να δίνει έμφαση στη θεωρία και τον άλλο στην εφαρμογή, είναι επιστημολογικά αλλά και συγκυριακά προβληματική και δε λαμβάνει υπόψη τις καταιγιστικές τεχνολογικές εξελίξεις και το πώς αυτές διαμορφώνουν την επιστήμη, αλλά και τη διάχυση της γνώσης. Τέλος η τεχνολογική εκπαίδευση αναβαθμίζεται, αφού θα υπάρχει ενιαίος τρόπος εκπαίδευσης μηχανικών και άλλων επαγγελματιών της τεχνολογικής κατεύθυνσης, αλλά και τα διετή προγράμματα σπουδών θα παρέχουν συγκροτημένα προγράμματα για όσους από τα ΕΠΑΛ θέλουν να προσανατολιστούν σε τεχνικά επαγγελματα.
- Πώς θα χαρακτηρίζατε το πρόγραμμα της ΝΔ για την εκπαίδευση;
Η άποψη της Νέας Δημοκρατίας για την εκπαίδευση είναι γνωστή. Και η σιωπή της σε μία σειρά από εμβληματικές ρυθμίσεις μας ακόμη πιο ανησυχητική: Γιατί καταψήφισαν τη δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση με καθολική δημόσια χρηματοδότηση και δωρεάν πρόσβαση για όλους; Γιατί διαφωνούν με τη μείωση των εξεταζομένων μαθημάτων στο Γυμνάσιο και Λύκειο; Γιατί δεν δηλώνουν με σαφήνεια αν σήμερα υφίσταται η Γ’ Λυκείου ως παιδαγωγικά αποτελεσματική μονάδα; Για ποιον λόγο δεν παίρνουν μία σαφή θέση για την δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στα Πανεπιστήμια που προβλέπει η πρόταση μας;
Γιατί δεν δεσμεύονται ότι θα είναι δωρεάν η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες; Γιατί επαναφέρουν τη διάθεση τους να ξηλώσουν το σύστημά της δωρεάν παιδείας με τεχνάσματα τύπου voucher; Γιατί τόση σιωπή σχετικά με τις ρυθμίσεις που ψηφίσαμε για τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς και όσους εργάζονται στα φροντιστήρια; Πώς εξηγείται η απίστευτη πολυγλωσσία για την νέα αρχιτεκτονική των πανεπιστήμιων μας; Υπάρχουν και άλλες διαφορές, πολλές, που δίνουν το στίγμα των διαφορετικών προγραμμάτων μας.
- Με βάση την εμπειρία σας, ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν προοδευτικό υπουργό Παιδείας στην Ελλάδα του 2019;
Να είναι η δωρεάν παιδεία αυτονόητο προνόμιο όλων. Από το προνήπιο έως το πανεπιστήμιο να μπορούν οι εκπαιδευτικοί θεσμοί να αγκαλιάσουν όλους με τις διαφορετικότητες τους. Και ταυτόχρονα να μπορέσει να κατοχυρώθει βαθμιαία μία καθημερινή ποιότητα σε όλα τα επίπεδα της σχολικής και πανεπιστημιακής καθημερινότητας.
- Πώς θα χαρακτηρίζατε το εκλογικό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών για τον ΣΥΡΙΖΑ; Αποδέχεστε τον όρο «ήττα»; Εκτιμάτε ότι η διαφορά μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ – ΝΔ είναι αναστρέψιμη;
Κάθε εκλογική αναμέτρηση έχει την δική της ιδιαιτερότητα και το εκλογικό σώμα έχει διαφορετικές συμπεριφορές. Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών είναι σαφή: η πλειοψηφία των πολιτών εξέφρασε μία δυσαρέσκεια με τον ΣΥΡΙΖΑ για διάφορους λόγους. Η απογοήτευση είναι δεδομένη και προσπαθώ και εγώ όπως πολλοί άλλοι να κατανοήσουμε τους βαθύτερους λόγους που οδήγησαν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Η όποια αυτοκριτική δεν πρέπει να είναι απλά μία έκφραση για να χαϊδέψουμε αυτιά, αλλά να πείθει ότι θα ενσωματωθεί και στις μελλοντικές πρακτικές μας. Αν πάρουμε ως δεδομένο ότι κάθε φορά το εκλογικό σώμα αντιδρά στα συγκεκριμένα διακυβεύματα της κάθε εκλογικής αναμέτρησης, τότε είναι σαφές ότι η διαφορά είναι αναστρέψιμη.
Προϋπόθεση είναι να πείσουμε τους πολίτες για τις τρομακτικές δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, το σχέδιο μας με βάση το οποίο βγήκαμε από τις δυσκολίες και καταφέραμε να πραγματοποιήσουμε εξαιρετικά θετικά βήματα και πώς αυτά θα έχουν συνέχεια.
