Απάντηση του Αναπληρωτή Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Τάσου Κουράκη, σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξανδρου Τριανταφυλλίδη, σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό “BULLYING” στην εκπαίδευση και τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού –αυτή είναι η ελληνική λέξη- αυτό που πολλές φορές συνηθίζουμε να αποκαλούμε και bullying, είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, άρα η αντιμετώπισή του εκ των πραγμάτων θα είναι πολυπαραγοντική. Εμπλέκεται το σχολείο, η οικογένεια και η κοινότητα στο σύνολό της.
Η καταπολέμηση του φαινομένου θέλει μια επιστημονική τεκμηρίωση, θέλει μια καταγραφή και ένα σχέδιο. Δεν έχουμε καμία διάθεση ως πολιτική ηγεσία να μηδενίσουμε τις προσπάθειες της προηγούμενης ή των προηγούμενων πολιτικών ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας, πλην όμως δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε ορισμένες κινήσεις που έγιναν πριν από μερικά χρόνια και οι οποίες είχαν αρνητικά αποτελέσματα και αναφέρομαι στην περίπου διάλυση των δομών της αγωγής υγείας.
Η αγωγή υγείας δεν αφορά μόνο ορισμένες κακές πρακτικές που έχουν σχέση με τη διατροφή, τις εξαρτήσεις, το αλκοόλ, το κάπνισμα, την παχυσαρκία, τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, την αντισύλληψη και πολλά άλλα. Είναι και ένα σύνολο δράσεων που σχετίζονται με την ψυχική σφαίρα, με τα ζητήματα αλληλεγγύης, αλληλοκατανόησης και επίλυσης διαφορών.
Και ενώ είχαμε σε κάθε νομό χωριστές δομές αγωγής υγείας, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, η προηγούμενη πολιτική ηγεσία κατήργησε αυτές τις τρεις διακριτές με υπευθύνους και έκανε μια ανά νομό που είχε και τα τρία στοιχεία. Καταλαβαίνετε ότι αυτό εκ των πραγμάτων οδήγησε σε μια υποβάθμιση.
Όμως αυτά που έχει κάνει ως θετικά -τα οποία κρατάμε και τα διευρύνουμε- είναι οι εξιδεικευμένες δράσεις πρόληψης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης γύρω από τα θέματα σχολικής βίας και εκφοβισμού, τόσο σε κεντρικό επίπεδο -που θα αναφερθώ στη συνέχεια- όσο και σε περιφερειακό επίπεδο μέχρι τη σχολική μονάδα.
Το φαινόμενο αυτό το αντιμετωπίζουν και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο Υπουργός Παιδείας κ. Μπαλτάς συμμετείχε προχθές, την Τρίτη, στο Παρίσι σε μια άτυπη σύσκεψη Υπουργών γύρω από τέτοια ζητήματα, όπως θέματα καταπολέμησης ρατσισμού, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται να αναληφθούν δράσεις και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θα κλείσω αυτή την πρώτη παρέμβασή μου δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι υπάρχουν πάρα πολλές μέθοδοι για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού. Γίνονται ομάδες δράσεις από τους υπεύθυνους αγωγής υγείας και από άλλους που έχουν επιμορφωθεί, ώστε οι ίδιοι οι μαθητές –αυτή είναι μια πολύ σύγχρονη τάση- να μπορούν να ενημερωθούν με κατάλληλο τρόπο και να παρεμβαίνουν οι ίδιοι όταν γίνεται ένα επεισόδιο σχολικού εκφοβισμού και βίας, γιατί δεν μπορούμε να περιμένουμε τότε τον εξειδικευμένο καθηγητή.
Πρέπει επίσης να πω ότι ένα στοιχείο που εμείς ως πολιτική ηγεσία έχουμε σκοπό να βάλουμε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι το κομμάτι της αισθητικής αγωγής και τέχνης. Συζητούσα προχθές με το Σύλλογο εκπαιδευτικών εικαστικών γύρω από το θέμα της τέχνης και των εικαστικών μαθημάτων. Μου ανέφεραν, σχετικά με το θέμα του σχολικού εκφοβισμού, πως στα καλλιτεχνικά και μουσικά σχολεία τα περιστατικά βίας είναι πολύ μειωμένα, μείωση που φτάνει έως και την εξαφάνιση των περιστατικών.
Άρα, η αισθητική-πολιτιστική καλλιέργεια του συνόλου των μαθητών της χώρας μας είναι μια πάρα πολύ καλή ασπίδα για την αντιμετώπιση του φαινομένου στη ρίζα του, την πρόληψή του. Δεν είμαι από αυτούς που είναι υπέρμαχοι της καταστολής, αλλά της πρόληψης σε όλα τα επίπεδα, φτάνει αυτό να γίνεται με ένα επιστημονικό σχέδιο, με τρόπο τεκμηριωμένο, όπως θα έχω την ευκαιρία να αναπτύξω στη συνέχεια στη δευτερολογία μου.
ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ
Η πρόταση του κ. Τριανταφυλλίδη είναι ενδιαφέρουσα, πλην όμως θα έλεγα ότι χρειάζεται έναν εμπλουτισμό. Ξέρετε, το ζήτημα της καταπολέμησης τέτοιων συμπεριφορών, όσο και εξαρτήσεων απαιτούν επιστημονική τεκμηρίωση και γνώση. Δεν μπορεί οποιοσδήποτε εκπαιδευτικός ή οποιοσδήποτε γιατρός να εκπληρώσει το χρέος του, αν δεν έχει την κατάλληλη επιμόρφωση και δεν δουλεύει με επιστημονικές μεθόδους.
Γι’ αυτό το λόγο, το Υπουργείο αξιοποιεί προγράμματα ΕΣΠΑ για την επιμόρφωση δεκαέξι χιλιάδων πεντακοσίων εκπαιδευτικών. Αυτά τα χρήματα τα έχουμε. Η επιμόρφωση θα γίνει με σεμινάρια, και άλλους τρόπους κάτι το οποίο είναι απαραίτητη προϋπόθεση.
Όσον αφορά αυτό που είπατε για τη σχολική μονάδα, θα είδατε ότι το Υπουργείο το αντιμετωπίζει σφαιρικότερα. Κατ’ αρχήν, χρειάζεται μία κεντρική επιτροπή στο Υπουργείο που ονομάζεται «Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή», η οποία αποτελείται από έγκριτους και καταξιωμένους πανεπιστημιακούς με πολύχρονη εμπειρία πάνω στο θέμα, η οποία εισηγείται τη μεθοδολογία και το περιεχόμενο των πρόδρομων δράσεων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Εισηγείται, επίσης, τα κριτήρια επιλογής των μελών του δικτύου από εκεί και κάτω. Εισηγείται την εκπόνηση ψηφιακού και έντυπου επιμορφωτικού υλικού, χωρίς το οποίο δεν μπορούν να δουλέψουν οι σχολικές μονάδες. Παρακολουθεί, βεβαίως, την πορεία του έργου για το πώς πάει, για να υπάρχει μία διόρθωση και υλοποιεί πρόδρομες δράσεις αριστοποίησης.
Από εκεί και πέρα πρέπει να σας πω ότι υπάρχουν σε επίπεδο περιφέρειας οι Επιτροπές Συντονιστών Δράσεων Πρόληψης, οι οποίες προσπαθούν μέσω των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών και μέσω βελτιστοποίησης –όπως κι εμείς θα επιδιώξουμε- των προγραμμάτων αγωγής υγείας, με ερευνητικές εργασίες, πρότζεκτ, προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων, συμβουλευτικούς σταθμούς νέων και άλλα, να περάσουν την οργάνωση από εκεί και κάτω στους νομούς και εν συνεχεία στις σχολικές μονάδες.
Αυτό που είπατε για το συμβούλιο ανά σχολική μονάδα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι αυτό που ονομάζουμε «Σχολική Ομάδα Δράσεων Πρόληψης».
Θα ήθελα να ενημερώσω το Σώμα ότι αυτό δεν είναι που θα κάνουμε, αλλά είναι αυτό που ήδη υπάρχει στο Υπουργείο, όπως σας είπα προηγουμένως, αναγνωρίζοντας όλα τα θετικά των προηγούμενων κυβερνήσεων. Απλώς καταλαβαίνετε ότι χρειάζεται μία παρακολούθηση και ένταση όχι μόνο εξαιτίας της επικαιρότητας, αλλά γιατί χρειάζεται ένας εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων λόγω των νέων συνθηκών. Αναφέρομαι και στην κοινωνική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας.
Όντως, οι εκπαιδευτικοί ορίζονται από το Σύλλογο Διδασκόντων. Υπάρχουν δύο μόνιμοι εκπαιδευτικοί οι οποίοι όχι μόνο επιμορφώνονται οι ίδιοι, αλλά ένα από τα καθήκοντά τους είναι να επιμορφώνουν και τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας.
Επίσης, να σας αναφέρω ότι ακριβώς πέρα από το σχολικό εκφοβισμό, έχουμε και το διαδικτυακό εκφοβισμό που ένα εξαιρετικά επικίνδυνο φαινόμενο. Υπάρχει μία αμφίδρομη διαδρομή ανάμεσα στο σχολικό και το διαδικτυακό εκφοβισμό.
Όπως σας είπα και προηγουμένως, πρέπει να υπάρχει χωρισμός των παιδιών σε ομάδες εργασίας πάνω σε συγκεκριμένες ενότητες με βιωματική δράση και όχι απλώς με επανάληψη μονότονων εντολών και τρόμου. Τα ίδια τα παιδιά πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Βεβαίως, πρέπει να υπάρχει επιμόρφωση των γονιών και της κοινωνίας. Αυτό που ανέφερε ο κ. Τριανταφυλλίδης για την αδιαφορία είναι πραγματικά πάρα πολύ σημαντικό. Όταν κάποιος δίπλα σου κακοποιείται και είσαι ένας αδιάφορος πολίτης, όπως γνωρίζει και η νομική επιστήμη, είσαι απολύτως –μα, απολύτως- συνυπεύθυνος γι’ αυτό το οποίο διαδραματίζεται.
Θα ήθελα να ολοκληρώσω αυτήν την τοποθέτηση επισημαίνοντας ότι στις προτεραιότητες του Υπουργείου είναι να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε –αν όχι όλα μαζί, αλλά με έναν προοδευτικό τρόπο- την ύπαρξη ψυχολόγου και αν δεν μπορούμε ανά σχολική μονάδα, τουλάχιστον ανά σχολικό συγκρότημα, έτσι ώστε να μπορούν να διευθετούνται συγκρούσεις τόσο ανάμεσα στα παιδιά, όσο και δυσαρμονίες ανάμεσα στα παιδιά, τους καθηγητές και τους γονείς. Το κομμάτι της ψυχολογικής υποστήριξης και της πρόληψης είναι καθοριστικής σημασίας.
Για το Δελτίο Τύπου πατήστε εδώ.
