Καπετσώνης Κώστας
Η προσφορά του δημόσιου σχολείου και του εκπαιδευτικού που εργάζεται σε αυτό είναι αρκετά δυσδιάκριτη και ταυτόχρονα παρεξηγημένη. Στην κυρίαρχη ιδεολογία μάλλον έχει αποτυπωθεί, χρόνια τώρα, ότι το δημόσιο σχολείο είναι αυτό που ευθύνεται και δεν προσφέρει όσα θα μπορούσε. Έτσι τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα από τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη( γονείς, πολιτεία, κ.α) αναμένονται από τους εμφανείς συντελεστές που εμπλέκονται στην εκπαιδευτική λειτουργία, θέτοντας στο απυρόβλητο άλλες «αόρατες» κοινωνικές λειτουργίες που διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο σε αυτά.
Καθημερινά, και χρόνια τώρα, το δημόσιο σχολείο και ο εκπαιδευτικός έρχονται αντιμέτωποι με αυτές τις «αόρατες» λειτουργίες που συντελούνται «μακριά» τους, και χωρίς ευθύνη τους, επηρεάζοντας τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Είναι λειτουργίες που δύσκολα μπορεί να διακρίνει, και περισσότερο να αποδεχτεί την επιρροή τους στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, κάποιος που επικεντρώνεται μόνο σε αυτούς που έχουν φυσική επαφή με το μαθητή.
Έτσι το δημόσιο σχολείο (και ο εκπαιδευτικός), που λόγω του χαρακτήρα του, υποδέχεται όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως κοινωνικο- οικονομικής προέλευσης αντιπαλεύει και προσπαθεί καθημερινά να δώσει λύσεις σε προβλήματα σχολικών επιδόσεων. Το δημόσιο σχολείο και ο εκπαιδευτικός καταβάλλουν καθημερινά σιωπηλά μια γιγάντια προσπάθεια ενάντια στους κοινωνικούς προσδιορισμούς της σχολικής επιτυχίας ή αποτυχίας των μαθητών τους.
Τέτοιοι κοινωνικοί προσδιορισμοί είναι :
Οι διαφορετικοί γλωσσικοί κώδικες (περιορισμένος ή επεξεργασμένος) που φέρουν οι μαθητές ως συνέπεια των διαφορετικών οικογενειακών- γλωσσικών περιβαλλόντων. Το δημόσιο σχολείο προσπαθεί σε μια συνεχή προσπάθεια, να βοηθήσει τους μαθητές με περιορισμένους γλωσσικούς κώδικες, αν και το ίδιο δεν ευθύνεται για την διαφορετική χρήση αυτών από τα άτομα της κοινωνίας, τους οποίους έχουν προσλάβει από το στενό τους γλωσσικό περιβάλλον πριν καν έρθουν στο σχολείο. Από την άλλη δεν ευθύνεται αν οι επεξεργασμένοι κώδικες εγγράφονται στο πρόγραμμα σπουδών, γιατί αυτό σχεδιάζεται χωρίς τη συμμετοχή του, παρότι καλείται να το υλοποιήσει.
Οι συγκεκριμένες ιεραρχικές κατηγορίες της ικανότητας και της γνώσης που επιβραβεύονται και αποτυπώνονται στα προγράμματα σπουδών. Ικανότητες και γνώσεις που είναι επιβεβλημένες από τις κυρίαρχες τάξεις , δίνοντας το προβάδισμα στους γόνους τους, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται και να διαιωνίζεται το status quo.
Το μορφωτικό κεφάλαιο καθώς και ορισμένες στάσεις και συμπεριφορές, που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά και είναι διαφορετικές σε κάθε κοινωνική κατηγορία, στάσεις και συμπεριφορές, που ο Πιερ-Μπουρντιέ ονόμασε μορφωτικό”ταξικό έθος”. Ο κάτοχος του πολιτιστικού κεφαλαίου των κυρίαρχων τάξεων έχει μεγάλες πιθανότητες για εκπαιδευτική επιτυχία. Αυτό γίνεται: «αφού οι αυθαίρετες πολιτιστικές σταθερές της εκπαίδευσης είναι αυτές των κυρίαρχων τάξεων, τότε οι κυρίαρχες τάξεις είναι αυτές που καθορίζουν τι εμπίπτει μέσα στα όρια της θεμιτής εκπαίδευσης, όχι με συνωμοτικό τρόπο, άλλα μέσω της κυριαρχίας της κουλτούρας της».
Η άνιση κατοχή πρότυπων, σχεδίων συλλογισμών και αποκωδικοποίησης- «master patterns» εκ μέρους των μαθητών. Κανόνες και πρότυπα δηλαδή, που όταν κατέχει ένα άτομο το βοηθούν να μεταφράσει-αποκωδικοποιήσει και να διαδράσει με τη πραγματικότητα(κοινωνική-γλωσσική-επιστημονική) πιο εύκολα, ακόμη και όταν είναι άγνωστη για αυτό και τα αντιμετωπίζει για πρώτη φορά. Δυστυχώς και πάλι αυτά τα πρότυπα αποκωδικοποίησης δε τα διαθέτουν συνήθως μαθητές από χαμηλά κοινωνικό –οικονομικά περιβάλλοντα.
Ο κοινωνικο –οικονομικός προσδιορισμός της επίδοσης των μαθητών οδηγεί αναγκαστικά και σε διαφοροποιήσεις των επιδόσεών τους. Αυτή η διαφοροποίηση είναι πολύ πιο έντονη στο δημόσιο σχολείο. Όμως το ότι είναι πιο έντονη οφείλεται στο ότι συμπεριλαμβάνει στους κόλπους του και το μεγαλύτερο αλλά και το πιο ανομοιογενές κοινωνικά πλήθος μαθητών, σε σχέση με άλλους σχολικούς οργανισμούς που λειτουργούν παράλληλα. Δε σημαίνει ότι δεν είναι αποτελεσματικό. Ίσα-ίσα, αν αναλογιστούμε τους όρους κάτω από τους οποίους καλείται να παράγει αποτελέσματα, πραγματικά είναι πολύ πιο αποτελεσματικό και από σχολικούς οργανισμούς που υποδέχονται μαθητές συγκεκριμένων κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων, οι οποίοι δεν υπόκεινται στους αρνητικούς κοινωνικο-οικονομικούς περιορισμούς που αναφέρθηκαν.
Αν και όλα τα παραπάνω που αναφέρθηκαν, είναι μέρος των προγραμμάτων σπουδών στα Παιδαγωγικά Τμήματα της χώρας μας , παρόλα αυτά έχουν αποσιωπηθεί συστηματικά ως τώρα από την εκπαιδευτική πολιτική. Κατά παράξενο τρόπο, αν και πρόκειται για τις πιο γενικά αποδεκτές απόψεις στο χώρο της κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης, διδάσκονται μόνο στους φοιτητές των Παιδαγωγικών Τμημάτων και δεν τυγχάνουν καμίας εκμετάλλευσης προς όφελος του μαθητή.
Πηγή: http://xenesglosses.eu/
